W dniu 30 kwietnia 2020 r. Sejm Rzeczpospolitej Polskiej przyjął ustawę o zmianie ustawy – Kodeks Postepowania Cywilnego oraz niektórych innych ustaw w celu stworzenia skutecznego systemu ochrony osób dotkniętych przemocą domową. Niezbędnym było zatem m.in. przyznanie nowych uprawnień Policji.
Istotą wprowadzonych przepisów jest zapewnienie bezpieczeństwa osobie dotkniętej przemocą, dla której najważniejsze w sytuacji zagrożenia jest możliwie szybkie i sprawne odseparowanie jej od osoby, która tą przemoc stosuje.
Nowe uprawnienia funkcjonariuszy Policji.
Ustawa z dnia 30 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postepowania cywilnego oraz niektórych ustaw wprowadza rozszerzenie uprawnień funkcjonariuszy Policji poprzez zmiany w art. 15 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji.
Dotychczas przepis pozwalający zatrzymać osobę stosującą przemoc – art. 15a Ustawy o Policji mówił nam o tym, że funkcjonariusz Policji ma prawo zatrzymania sprawców przemocy w rodzinie stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego w trybie określonym w art. 15 Ustawy o Policji.
Po wprowadzeniu zmian art. 15a otrzymuje brzmienie
„Art. 15 a. 1. Policjant ma prawo zatrzymania, w trybie określonym w art. 15, osoby stosującej przemoc w rodzinie w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2020 r. poz. 218 i 956), zwanej dalej „ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie”, stwarzającej bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego.
Jak widzimy, uprawnienie to obowiązywało do tej pory, jednak obecnie przepis ten odwołuje się bezpośrednio do Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, a dokładnie do definicji przemocy w rodzinie.
Ustawodawca w art. 15a. ust. 2 ustawy o Policji wskazuje w jaki sposób policjant stwierdza zasadność zatrzymania osoby i ocenia ryzyko bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego.
Kolejnym narzędziem służącym do zwalczania zjawiska przemocy w rodzinie jest art. 15aa 1., który mówi o tym że, policjant ma prawo wydać wobec osoby stosującej przemoc w rodzinie w rozumieniu przepisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, stwarzającej zagrożenie dla życia i zdrowia osoby dotkniętej tą przemocą, nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, zwany dalej „zakazem”. Czynność ta ma charakter natychmiastowej wykonalności i będzie odbywała się w obecności interweniujących policjantów i będzie wymagała sporządzenia protokołu.
Art. 15 aa jest przepisem obszernym. Zgodnie z nim, z chwilą wydania przez funkcjonariusza nakazu natychmiastowego opuszczenia mieszkania może być również wydany zakaz zbliżania się do niego. Nakaz lub zakaz są natychmiast wykonalne. Oznacza to, że sprawca zostaje zobowiązany do opuszczenia lokalu już podczas interwencji Policji. Decyzja ta jest podejmowana bez zwłoki i jedynym decydentem w tej sprawie jest interweniujący policjant. Sprawca przemocy w rodzinie jest natomiast zobowiązany do zastosowania się do decyzji policjanta.
Do policjanta stosującego zakaz lub nakaz, o którym mowa w art. 15 aa ust.1 ustawy o Policji należy określenie w nakazie lub zakazie obszaru lub odległość od wspólnie zajmowanego mieszkania, którą osoba stosująca przemoc w rodzinie jest obowiązana zachować (art. 15aa ust.5).
Przepis ust. 1 stosuję się do każdego lokalu służącego zaspokajaniu bieżących potrzeb mieszkaniowych (art. 15 aa ust.6) – bez względu na status lokalu (dom, mieszkanie własnościowe, lokatorskie, spółdzielcze) oraz niezależnie od tego, kto jest jego prawnym właścicielem, czy najemcą. Należy zwrócić uwagę, że nakaz lub zakaz będą mogły być wydane również w przypadku nieobecności podczas wykonywania czynności przez Policję we wspólnie zajmowanym mieszkaniu lub jego bezpośrednim otoczeniu osoby stosującej przemoc w rodzinie.
Osobie, wobec której wydano nakaz lub zakaz będzie miała prawo do zabrania ze sobą tylko przedmiotów użytku osobistego oraz służących do świadczenia pracy. Będzie mogła zabrać również zwierzę domowe jeśli będzie jej własnością. W tym miejscu trzeba zaznaczyć że w przypadku sprzeciwu ze strony pozostałych domowników, przedmioty te lub zwierzęta pozostaną we wspólnie zajmowanym mieszkaniu. Dochodzenie swoich roszczeń z tego tytułu możliwe będzie na drodze postępowania cywilnego.
Oprawca, opuszczając miejsce zamieszkania będzie zobowiązany do wskazania Policji miejsca swojego pobytu oraz w miarę możliwości, numeru telefonu. Będzie miał również obowiązek informować o każdorazowej zmianie adresu lub numeru telefonu. Obowiązek ten, z jednej strony ma istotne znaczenie w kontekście prawidłowego doręczania korespondencji, z drugiej zaś, ze względu na nałożony na Policję obowiązek dokonania sprawdzenia, czy zakaz lub nakaz są prawidłowo realizowane. Łamanie wydanego polecenia stanowić będzie wykroczenie z art 66b kodeksu wykroczeń, co może skutkować karą aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny.
Nakaz lub zakaz będzie obowiązywał przez okres 14 dni, z możliwością przedłużenia czasu jego obowiązywania w postaci zobowiązania wydanego przez właściwy sąd do opuszczenia przez osobę stosującą przemoc wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.
O fakcie wydania nakazu lub zakazu zawiadamiany będzie właściwy miejscowo zespół interdyscyplinarny, o którym mowa w przepisach ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, a gdy w mieszkaniu zamieszkiwać będą osoby małoletnie, także właściwy miejscowo sąd opiekuńczy. Odpis wydanego nakazu lub zakazu zostanie niezwłocznie doręczony prokuratorowi.
Celem przyjętego rozwiązania jest szybkie odizolowanie osoby stosującej przemoc w rodzinie, w sytuacjach, gdy stwarza ona zagrożenie dla życia lub zdrowia innych domowników, a co najważniejsze, aby osoba dotknięta przemocą nie musiała opuszczać swojego miejsca zamieszkania. Przepisy weszły w życie w dniu 30 listopada 2020r.
Autor: asp.szt. Rafał Śmieja, mł.asp. Grzegorz Waleczek
